Bankiers van het verzet

In het voorjaar 2019 heeft mevrouw ter Borg woonachtig in het ouderlijk huis van Walraven van Hall bekend als Bankier van het Verzet, het idee opgevat om voor deze verzetsman een monument op te richten in de plaats waar hij deels is opgegroeid. In februari 2020 is het 75 jaar geleden dat hij is gefusilleerd. Om hiervoor geld in te zamelen is een ANBI-stichting nodig met een aparte bankrekening. Daarom kwam SBI in beeld. Enkele bestuursleden hebben een paar vergaderingen gehad met mevrouw ter Borg en gesprekken gevoerd met de gemeente over vergunningen. Tot verdere samenwerking is het niet gekomen, omdat mevrouw ter Borg het allemaal te ingewikkeld vond en alles liever in eigen hand wilde houden. Wie is Walraven van Hall en waarom wordt hij de Bankier van het Verzet genoemd.

Walraven van Hall werd in 1906 geboren in een gezin met 6 kinderen waaronder zijn oudere broer Gijs. De latere burgemeester van Amsterdam. Zijn ouders verhuisden begin jaren ’20 naar Aerdenhout. Walraven volgde zijn laatste jaren onderwijs aan het Kennemer Lyceum. Studeerde af als leerling stuurman, maar werd afgekeurd op zijn ogen. Via zijn broer ging hij werken bij een bank en werd later effectenmakelaar en firmant in Zaandam.

In 1941 kwam hij in contact met de Zeemanspot, opgericht door een kapitein van de Holland Amerika lijn. Al eerder zamelde van Hall na de Februaristaking geld in voor de gezinnen die door arrestatie of ontslag hun kostwinner hadden verloren. Daarnaast regelde hij de financiële ondersteuning van gezinnen van zeelieden die voeren voor de Nederlandse regering in ballingschap. Dat was nodig, omdat veel zeelieden die geen gehoor gaven aan het bevel van de bezetter om terug te keren naar Nederland, bang als zij waren voor tewerkstelling in Duitsland, niet konden worden uitbetaald, door een verbod van de bezetter.

Van den Bosch en Van Hall richtten met anderen in juni 1943 het Nationaal Steunfonds (NSF) op, waarover zij met anderen de leiding kregen. Het NSF hield zich onder meer bezig met de financiële ondersteuning van (gezinnen van) onderduikers, spoorwegpersoneel. Deze verzetsorganisatie kende 2000 medewerkers, werkte nauw samen met de regering in Londen (die garant stond voor het uitgekeerde geld) en kreeg de bijnaam “Bank van het Verzet”.

De gebroeders Van Hall bedachten ook “de grootste bankfraude uit de Nederlandse geschiedenis”. Met behulp van de kassier-generaal van De Nederlandsche Bank. Met medeweten van de regering in Londen, werden in deze bank opgeslagen schatkistpromessen van de Rijkspostspaarbank ter waarde van 51 miljoen gulden, van september 1944 tot mei 1945 in 15 etappes omgeruild voor vervalsingen. Deze promessen werden vervolgens weer omgeruild voor schatkistpapieren van de Kas-Vereeniging (een Amsterdamse bank). Deze konden voor contant geld worden omgewisseld met het argument dat het geld was bedoeld voor het uitkeren van wachtgeld aan personeel van fabrieken die door de oorlog niet meer konden draaien.

Door verraad uit eigen kring is Walraven op 27 januari opgepakt en samen met 7 anderen gefusilleerd bij de Jan Gijzenbrug in Haarlem-Noord. Zijn graf bevindt zich op de Erebegraafplaats in Overveen.

Onder leiding van Walraven is via het NSF in totaal 106 miljoen gulden opgehaald en zijn naar schatting 150.000 mensen ondersteund. Om deze verzetsheld in Bloemendaal waar hij deels is opgegroeid, blijvend te herdenken is op 5 mei 2020 een gedenkmuur onthuld bij het Kennemer Lyceum te Overveen. Op de muur staan o.m. foto’s van de broers, nagemaakte promesse, naaste medewerkers en een koerierster.

tekst: Edzard van Hasselt

70 jaar vrijheid

Het jaar 2015 staat in het teken van herdenkingen dat het 70 jaar geleden is dat de Tweede Wereld Oorlog ten einde kwam. Stichting Oorlogshistorie Bloemendaal heeft in het kader daarvan een openbare tentoonstelling ingericht door al de vijf de dorpskernen.

Een 20 tal borden van 1 bij 1½ mtr staat door de gemeente geplaatst met daarop afbeeldingen van gebouwen en villa’s die een rol gespeeld hebben in de oorlogstijd. Er is een fietsroute uitgestippeld van 26 km verdeeld in 5 etappes die met men de fiets en te voet kan volgen. 10 mei wordt het startsein gegeven bij Kraantje Lek. De fietstocht is geheel gratis en kan dus naar eigen inzicht gevolgd worden. Een schitterend fietsrouteboekje met veel foto’s en informatie wordt gratis uitgedeeld bij de verschillende koffiestops te weten: Pannenland, Kraantje Lek, ’t Hemeltje, Rest. De Uitkijk, Pepers Pannenkoekhuis en bij het informatiecentrum Kennemerduinen aan het Koevlak. Deze openbare tentoonstelling loopt tot 31 augustus. Het SBI heeft mede mogelijk gemaakt dat dit project gerealiseerd kan worden.

Jachtslot Graven van Holland

Achter het clubhuis van de Hockeyclub Bloemendaal staat een vergeten en verwaarloosd monument dat herinnert aan het eens fiere jachtslot van de Graven van Holland gelegen aan het Meertje van Caprera. Een vergeten stukje historie van het ontstaan van Bloemendaal. Het SBI zet zich in om meer over deze geschiedenis uit te zoeken en een waardig monument te realiseren dat de herinnering levendig houdt. Realisatie gepland in 2016. U hoort hier meer over.

Instrumentenfonds

Een nieuw initiatief om minder draagkrachtige ouders hun kinderen toch een instrument te laten bespelen. Dit project is op 14 februari 2015 van start gegaan met een benefietconcert in ’t Treftpunt te Bennebroek. Hieraan werkten mee: De Bloemendaalse Muziekschool Jaap Prinsen en het Oratoriumkoor Bennebroek. Middels dit soort concerten en donaties hoopt het SBI dit project tot een vast onderdeel te maken in haar doelstellingen.

Welkom in het Nationaalpark Zuid-Kennemerland

Er is een voorstel binnengekomen van een van de bestuursleden om een welkomsbord te realiseren aan beide kanten van de Zeeweg te weten vanuit Overveen en Kop Zeeweg / Bloemendaal aan Zee, met bovenstaande welkomsttekst om iedereen die over de Zeeweg rijdt te laten weten dat zij door het Nationaal Park Zuid-Kennemerland rijden. Het idee is afkomstig door het plaatsen van de informatieborden over de Stelling van Amsterdam. Het bestuur neemt dit in overweging.